Zrozumieć skórę
Wszyscy lubią słońce. Poprawia nastrój, dodaje energii i pozwala organizmowi przyswajać witaminę D, ważną dla wchłaniania wapnia. Słońce stymuluje również wydzielanie melatoniny, hormonu snu i dobrego samopoczucia. Takie są pozytywne strony przebywania na słońcu.
Ale i druga strona jest ważna: ekspozycja na promienie słoneczne ma wiele szkodliwych konsekwencji dla skóry i dla zdrowia.
Odpowiedzialne podejście do opalania oznacza dziś obowiązkowo skuteczną ochronę przeciwsłoneczną, dostosowaną do intensywności promieniowania i typu skóry.
Skóra dzieci wymaga specjalnej ochrony, podobnie jak skóra zraniona lub uszkodzona, na której łatwiej mogą pojawić się przebarwienia posłoneczne.
Słońce emituje nieograniczone promieniowanie świetlne o różnej długości fal, od najkrótszych po najdłuższe. Wyróżnia się zatem: promieniowanie kosmiczne, promieniowanie gamma, promieniowanie rentgenowskie, promieniowanie ultrafioletowe UV (składające się z UVC, UVB oraz UVA), promieniowanie widzialne, podczerwień (IR) oraz fale radiowe.
Najniebezpieczniejsza część promieniowania jest filtrowana przez atmosferę. Dwie trzecie tego promieniowania dociera na Ziemię. Promieniowanie kosmiczne, promienie gamma, promienie X oraz UVC nie docierają do jej powierzchni. Promieniowanie, które dociera do nas (UVB, UVA, promieniowanie widoczne i podczerwień), ma istotny wpływ na nasz organizm. Podczerwień uwalnia ciepło i wywołuje uczucie ciepła na skórze, w przeciwieństwie do UVB i UVA, które są niewidoczne i zimne, ale mają bardzo ważne znaczenie biologiczne.
Promieniowanie słoneczne działa destrukcyjnie na skórę, wywołując poparzenia słoneczne, szybsze starzenie się skóry, a nawet nowotwory skóry. Ekspozycja na słońce jest pierwszą przyczyną nowotworów skóry. Wychodząc na słońce, trzeba mieć również świadomość ryzyka wystąpienia udaru słonecznego, porażenia skóry, zwiększonej światłoczułości, zapalenia oka czy alergii na słońce.
Ilość promieni zależy od pory roku, wysokości i pory dnia. To te promienie powodują opaleniznę i poparzenia słoneczne, które są naturalnym sygnałem alarmowym skóry, wskazującym na nadmiar UVB. Najpoważniejszym skutkiem nadmiaru UVB są zmiany rakotwórcze.
Występują one przez cały rok, przenikają przez chmury i szyby. Są odpowiedzialne za starzenie się skóry (fotostarzenie) i doprowadzają do tworzenia się wolnych rodników, które atakują struktury komórkowe i DNA. Mają działanie rakotwórcze, ale w mniejszym stopniu niż UVB.
Different areas diffuse varying amounts:
UVA oraz UVB są odpowiedzialne za nowotwory skóry, ponieważ osłabiają system odpornościowy skóry, powodują spory stres oksydacyjny oraz uszkodzenie DNA, które mogą doprowadzić do pojawienia się komórek nowotworowych.
Różne typy skóry nie reagują w ten sam sposób na promieniowanie słoneczne, ponieważ każdy człowiek dysponuje własną światłoczułością, zależną od fototypu skóry. Fototyp jest rodzajem odpowiedzi na działanie promieni słonecznych. Istnieje 6 fototypów określonych w zależności od karnacji, koloru włosów, obecności piegów lub ich braku, podatności na poparzenia słoneczne lub szybką opaleniznę.
Im jaśniejszy fototyp (fototyp III, a szczególnie I i II), tym wyższą ochronę przeciwsłoneczną powinniśmy stosować.
Wywoływane w szczególności przez UVB przy „naturalnym” słońcu, opalanie jest reakcją dostosowania się, ochrony skóry przed działaniem słońca, ale nie stanowi bariery nie do pokonania. Opalenizna chroni często przed poparzeniem słonecznym, ale nie powinno to zachęcać do kontynuowania ekspozycji w sposób nieumiarkowany, co powodować może długoterminowe skutki (nowotwory skóry chociażby).
Ekspozycja na słońce aktywuje melanocyty, czyli komórki barwnikowe produkujące melaninę w celu ochrony przed podrażnieniem słonecznym. Melanina przemieszcza się w kierunku powierzchni skóry. Równocześnie skóra pogrubia się (wzrost grubości warstwy rogowej), wnosząc dodatkowy element ochronny oprócz pigmentacji. Uwaga: promieniowanie UVA powoduje natychmiastową pigmentację, trwającą jedynie kilka godzin – nie jest to opalenizna, ale utlenianie widoczne natychmiast po ekspozycji na słońce. Promieniowanie UVB jest jedynym odpowiedzialnym za „prawdziwe” opalanie, które rozpoczyna się 2 do 3 dni od ekspozycji na słońce i osiąga swój maksymalny poziom po 3 tygodniach.
Zadaniem produktów odpowiedzialnych za fotoprotekcję jest filtrowanie zarówno promieniowania UVB, jak i UVA, z zachowaniem prawidłowej równowagi pomiędzy nimi. Zdolność kosmetyków do filtracji jest zdefiniowana za pomocą wskaźnika ochrony przeciwsłonecznej (SPF – Sun Protector Factor). SPF musi zostać wybrany w zależności od fototypu skóry oraz intensywności promieni słonecznych i lokalizacji (morze, góry).
Odpowiednią ochronę skóry przed promieniowaniem UV należy zacząć od wyboru odpowiedniej mocy ochrony i konsystencji produktu. Przyjemność stosowania pomoże w zachowaniu regularności. Produkty chroniące przed słońcem należy nakładać co 2 h w celu utrzymania odpowiedniej ochrony. Zwróć uwagę na to, czy są wodoodporne.
Według specjalistów* 80% starzenia się skóry twarzy jest spowodowane ekspozycją na słońce! Starzenie się związane z przebywaniem na słońcu jest nazywane heliodermią:
Objawia się głębokimi zmarszczkami, przebarwieniami oraz teleangiektazją, widocznym rozszerzeniem niewielkich naczyń krwionośnych pod skórą. Ten typ przyspieszonego starzenia dotyczy przede wszystkim części ciała często eksponowanych, takich jak twarz, zewnętrzna część dłoni, przedramiona, dekolt. Promieniowanie UVB oraz UVA poważnie zmienia komórki skóry, niszczy kolagen i elastynę, przyczyniając się do utraty jędrności skóry oraz może być przyczyną rozwoju nowotworów.
Właśnie dlatego należy zachować umiar w przebywaniu na słońcu i zawsze stosować odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną.
*Gilchrest B A et al, Effect of chronologic aging and photoaging: an overview., J Am Acad Dermatol, 1989; 21(3 Pt 2): 610-3
Nigdy nie wychodź na słońce po zastosowaniu perfum. W przypadku niektórych lekarstw skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
