Wskazówki pielęgnacyjne
Blizny są różne i wymagają różnych zabiegów dla zapewnienia prawidłowego procesu gojenia. Zadraśnięcia, poparzenia, drobne zabiegi, peeling, laser… Gdy skóra jest uszkodzona, skaleczenie może powodować uczucie podrażnienia, bólu lub potrzebę drapania. We wszystkich przypadkach jakość regeneracji skóry ma bezpośredni wpływ na utrzymywanie się ewentualnych blizn.
Skóra izoluje i chroni organizm przed środowiskiem zewnętrznym. Gdy pojawia się rana, ciało rozpoczyna naturalne biologiczne zjawisko: gojenie.
Jest to złożony proces naprawczy, podczas którego organizm musi zatrzymać krwotok, ochronić, oczyścić i zamknąć ranę. Uszkodzona tkanka musi się odbudować, możliwie najbliżej pierwotnej tkanki.
Etap 1: początek (od 2 do 4 dni)
Najpierw powstaje zakrzep krwi, który częściowo zatrzyma krwawienie. Następnie, bardzo szybko, ciało zorganizuje się do walki przeciw infekcji i będzie bronić się przed mikrobami i obcymi ciałami. Uszkodzone tkanki są niszczone dzięki specjalnym komórkom, które je wchłaniają. Naczynia włosowate są bardziej przepuszczalne, ułatwiają przepływ osocza krwi oraz komórek układu odpornościowego, jak np. przeciwciał, do miejsca urazu.
Etap 2: regeneracja (od 10 do 15 dni)
Małe naczynia, które zostały uszkodzone podczas urazu skóry, zaczną się stopniowo regenerować. Organizm zaczyna uzupełniać utratę substancji nową tkanką, łącząc włókna kolagenu za pomocą fibroblastów. Powstaje tkanka nabłonkowa: jest to wierzchnia warstwa skóry. W tym samym czasie rana zaczyna się kurczyć, pozwalając na zbliżenie brzegów rany, aż do całkowitego jej zamknięcia. Wiele komórek i cząsteczek wkracza do akcji. Etap ten jest ważny dla uniknięcia szkody estetycznej, zwłaszcza że proces gojenia nie przebiega jednakowo u wszystkich. Im skóra jest ciemniejsza a osoba młodsza, tym ryzyko nieestetycznej blizny jest większe. Poza tym niektóre części ciała goją się gorzej – tułów, okolice mostka, plecy i stawy.
Etap 3: kształtowanie (od 2 miesięcy do 2 lat)
Podczas tego etapu włókna kolagenu i elastyny będą się zagęszczać i wzrastać w celu ustrukturowania skóry. Sieć naczyniowa również zacznie się organizować, żeby wrócić do „normalnego” stanu. W ten sposób odporność skóry zwiększy się wraz z jej elastycznością i skóra stanie się bardziej jędrna. Miejsce blizny pozostanie wrażliwe przez 2 lata, potem skóra odzyska swoją równowagę.
Skaleczenia mogą zostać sklasyfikowane w zależności od cech biologicznych i klinicznych: zapotrzebowanie na nawodnienie/odżywienie oraz potrzebę okluzji.
Skaleczenia sączące: skaleczenia podatne na macerację, wymagające osuszania z leczeniem nieokluzyjnym, przepuszczającym powietrze
Pieluszkowe zapalenie skóry,
Maceracja fałd skóry,
Ospa wietrzna z sączącymi ranami,
Pęcherze.
Skaleczenia niesączące: skaleczenia powierzchniowe do średnich, które potrzebują nawodnienia wraz z leczeniem nieokluzyjnym, oddychającym
Skutek zabiegu chirurgicznego (szwy),
Przecięcia, zadraśnięcia codzienne po zasuszeniu się rany,
Ospa wietrzna w fazie gojenia,
Skutek zabiegu estetycznego: peeling, laser, depilacja trwała, tatuaż, usuwanie tatuażu…
Niesączące pieluszkowe zapalenie skóry,
Radioterapia.
Skaleczenia niesączące: skaleczenia średnie do dużych, które wymagają odżywienia lipidowego wraz z leczeniem okluzyjnym
Pękanie skóry, liszaje…
Oparzenia,
Otarcia,
Laser.
Przede wszystkim istotne jest wzięcie pod uwagę lokalizacji blizny. Niektóre części ciała goją się trudniej od innych.
W związku z tym rana znajdująca się na plecach lub na tułowiu powoduje ryzyko rozszerzenia się brzegów rany, przerostu lub bliznowca.
Gojenie ran znajdujących się na kolanach i kostkach wymaga dużo czasu. Trzeba koniecznie uważnie obserwować takie rany i dbać o nie regularnie w celu prawidłowego gojenia.
Podłoże genetyczne odgrywa również bardzo ważną rolę. Trzeba zawsze sprawdzać, jak ewoluowały poprzednie blizny, żeby ocenić ryzyko nieprawidłowego gojenia. Nie należy też zapominać, że gojenie nie kończy się na zamknięciu się rany – jest liczone w miesiącach i różni się u każdego.
Gdy rana zostanie zamknięta, przez miesiąc należy zachować pewne środki ostrożności. W zależności od lokalizacji blizny na ciele trzeba uważać, żeby nie naciągać jej zbytnio (np. nie nosić ciężkich przedmiotów w przypadku blizny na plecach) z powodu ryzyka rozszerzenia się brzegów (rozejścia szwów).
Blizna musi ewoluować w najbardziej naturalny sposób, ale niektóre produkty mogą ograniczyć swędzenie lub ból, powodujące dyskofort w trakcie gojenia.
Należy także zadbać o optymalną fotoprotekcję z wysokim wskaźnikiem i stosować regularnie odpowiednie środki w celu uzyskania prawidłowej ochrony przeciw UV, gdyż przy ekspozycji uszkodzonej skóry na promienie UV ryzyko przebarwień bliznowatych jest duże. Ochrona nie może być stosowana tylko latem, gdyż promienie UV są obecne przez cały rok, przedostają się przez chmury, szyby, dostają się do samochodu…
Ryzyko przebarwień pozostaje realne przez 6 miesięcy i może trwać do 2 lat. Tylko lekarz może stwierdzić, że ryzyka już nie ma.
Niektóre miejsca po bliznach są określane jako potencjalnie trudne.
Blizna hipertroficzna jest blizną „czynną”, która nabrzmiewa od 6 tygodni do 3 miesięcy od zabiegu, staje się czerwona. Może powoli ewoluować do bliznowca. Anormalne przypadki gojenia się można zaobserwować też tam, gdzie napływ komórek i naczyń wciąż rozwija się obok zgrubienia.
We wszystkich przypadkach należy obserwować ranę przez 3 miesiące od zabiegu i konsultować z lekarzem, czy blizna nie puchnie i nie staje się czerwona.
NA CO DZIEŃ
Trzeba chronić uszkodzone miejsce zgodnie z zaleceniami lekarza. W przypadku mniejszego skaleczenia, przy którym nie było konsultacji lekarskiej, trzeba rozpocząć od dezynfekcji rany, zanim wybierze się leczenie dostosowane do rodzaju skaleczenia.
Nie należy wahać się przed konsultacją z farmaceutą.
Jeżeli uszkodzone miejsce jest eksponowane na światło dzienne, trzeba je chronić przed promieniami UV aż do momentu całkowitej regeneracji w celu uniknięcia przebarwień, które mogą spowodować przebarwienia skóry trudne bądź niemożliwe do usunięcia.
HIGIENA
Ważne jest, aby wszystkie rany zostały oczyszczone i zdezynfekowane przed jakimkolwiek leczeniem.
PIELĘGNACJA
3 duże typy skaleczeń wymienione powyżej wymagają różnego leczenia, które pomoże stworzyć środowisko przyjazne regeneracji skóry, ale również zaspokoić jej fundamentalne potrzeby: osuszyć, nawilżyć, odżywić… Wybierz środki lecznicze zawierające łagodzące substancje czynne, żeby walczyć z uczuciem dyskomfortu i uczuciem podrażnienia, częstym na etapie regeneracji. Odpowiednie środki muszą również zawierać antybakteryjne substancje aktywne, które uniemożliwiają ewentualnemu rozprzestrzenianiu się bakterii. Środki takie są przewidziane do niewielkich skaleczeń i dla zoptymalizowania regeneracji po zakończonym leczeniu zaleconym przez lekarza.
