Z tego artykułu dowiesz się:

  1. Jakie są objawy AZS
  2. Jakie są przyczyny atopowego zapalenia skóry
  3. Jak wyglądają fazy rozwoju choroby
  4. Kogo dotyczy AZS
  5. Jak ograniczyć rozwój AZS
  6. O czym pamiętać na co dzień
  7. Jak myć i pielęgnować skórę z atopowym zapaleniem skóry

 

W ciągu 30 lat liczba przypadków atopowego zapalenia skóry podwoiła się, a nawet potroiła w krajach zachodnich*. Słabo znana, źle rozumiana, skóra z AZS pogarsza komfort życia dzieci i ich rodziców. Tymczasem ostatnie odkrycia naukowe pozwoliły pogłębić wiedzę o chorobie i zmienić schemat terapeutyczny już od chwili urodzenia.

 

*Dermatite atopique: épidémiologie en France, définitions, histoire naturelle, association aux autres manifestations atopiques, scores de gravité, qualité de vie (Atopic dermatitis: Epidemiology in France, Natural History, Association with Other Atopic Manifestations, Severity Scores, Quality of Life). E. Mahé. Ann. Dermatol. Venereol. 2005; 132

AZS - skóra atopowa

Atopowe zapalenie skóry jest chorobą zapalną skóry, która objawia się suchością skóry oraz czerwonymi plamami, często pokrytymi małymi pęcherzykami (małymi bąblami), powodującymi ogromne swędzenie. Dodatkowo u pacjentów z AZS na skórze pojawia się gronkowiec złocisty, kolonizujący ją w postaci biofilmu.

Niegroźne, niezakaźne atopowe zapalenie skóry jest chorobą chroniczną, która rozwija się występowaniem egzemy; ostre fazy mają duży wpływ na jakość życia i bywają często przyczyną bezsenności. Z biegiem czasu, z AZS mogą zacząć współistnieć inne choroby atopowe, tj. astma, nieżyt nosa lub nawracające alergiczne zapalenie spojówek. Kolejnymi komplikacjami mogą być nadkażenie bakteryjne lub wirusowe (opryszczka). 

Przyczyny skóry atopowej (AZS)

Niezwykle sucha skóra staje się przepuszczalna i nie spełnia swojej roli bariery wobec czynników zewnętrznych i alergenów.

Nie zawsze skóra sucha przechodzi w atopowe zapalenie skóry. AZS rozwija się w sprzyjającym genetycznie środowisku. Poprzednie badania wykazały, że jeżeli jeden z rodziców ma atopowe zapalenie skóry, prawdopodobieństwo, że dziecko będzie miało tę samą przypadłość, wynosi 30 %**. Jeżeli oboje rodzice są dotknięci tą dolegliwością, prawdopodobieństwo wynosi 70 %**.

 

** Dermatite atopique. SA Büchner. Forum Med Suisse N°19, maj 2001

AZS skóra

Układ odpornościowy

Poza czynnikiem genetycznym, atopowe zapalenie skóry jest również związane z działaniem układu odpornościowego, który reaguje w nasilony sposób, tworząc stan zapalny. Przepuszczalny naskórek pozwala na wnikanie alergenów (roztocza, sierść zwierząt, pyłki) oraz niektórych bakterii (gronkowiec złocisty), które również powodują reakcje zapalne.

Alergeny pokarmowe

Również alergeny pokarmowe tj. (mleko krowie, jajka) są odpowiedzialne za wywoływanie niektórych objawów AZS. Niemniej jednak, w znacznej większości przypadków, u dzieci atopowych alergia pokarmowa nie występuje. Alergie pokarmowe objawiają się w postaci objawów trawiennych lub skórnych oraz „złamaniem” krzywej wagi i wzrostu.

Inne czynniki, jak np. produkty chemiczne stosowane na skórze, ciepło, pocenie się, są źródłami podrażnień powodujących nawroty egzemy atopowej. 

Warto wiedzieć

W mowie potocznej, obok pojęcia „atopowe zapalenie skóry” często pojawia się sformułowanie „atopia”. Warto jednak pamiętać, że nie są to pojęcia równoważne. Mianem atopii określa się naturalną, uwarunkowaną genetycznie tendencję organizmu do występowania chorób i natychmiastowych reakcji alergicznych. AZS jest jedną z chorób atopowych tj. wspomniane wcześniej astma, nieżyt nosa czy nawracające zapalenia spojówek.

Step 1

Faza 1

Atopowe zapalenie skóry rozwija się na ogół między drugim a trzecim miesiącem życia wraz z pojawieniem się czerwonych plam znajdujących się na policzkach, na dłoniach, a później na łokciach i kolanach. AZS rozwija się nawrotami przez 1 do 2 lat. Skóra jest sucha w sposób trwały, co jest źródłem swędzenia, bezsenności oraz powoduje pogorszenie jakości życia.

Step 2

Faza 2

U dzieci z AZS istnieje zwiększone ryzyko rozwoju innych chorób alergicznych, takich jak nieżyt nosa i astma. Mówi się w tym przypadku o „marszu atopowym”, często związanym z drapaniem i silną kolonizacją skóry gronkowcem złocistym.

W celu zapobiegania pojawiania się tych dolegliwości i ich pogarszaniu, naukowcy zalecają dziś wczesną terapię, by już od narodzenia reagować na pojawianie się skóry z tendencją do AZS u noworodków jeszcze niedotkniętych chorobą, ale narażonych na nią z przyczyn genetycznych (rodzice atopowi, rodzeństwo atopowe).

Mom with her baby
  • Osoby dotknięte atopowym zapaleniem skóry mają szczególne podłoże genetyczne (atopia), które może przejawiać się również w obszarze układu oddechowego (astma), otolaryngologii (alergiczny nieżyt nosa), okulistyki (alergiczne zapalenie spojówek), układu pokarmowego (alergia pokarmowa).
  • Najbardziej dotknięte chorobą są noworodki i dzieci, najczęściej pomiędzy 3. miesiącem a 5. rokiem życia (80% przypadków rozwija przed 1. rokiem życia).
  • Później AZS może trwać aż do wieku dorosłego.
  • Dr Michèle Sayag, allergologist

    Dr Michèle Sayag, Allergist.

    Pytanie internauty: Jak można leczyć atopowe zapalenie skóry? Czy można mu zapobiec?

     

    Zapobiec atopii można w przypadku dzieci nią „zagrożonych”, czyli  dzieci z co najmniej jednym rodzicem , który ma skłonność do alergii. W takich przypadkach lepiej jest unikać kontaktu z zewnętrznymi alergenami w ciągu pierwszych kilku tygodni życia dziecka. Jeśli chodzi o leczenie, ogniska wyprysku należy leczyć jak najwcześniej za pomocą miejscowych sterydów przeciwzapalnych. Zmiany w barierze ochronnej skóry należy ponadto nawilżać, najlepiej codziennie, preparatem o właściwościach zmiękczających skórę.

    Dr Michèle Sayag, Allergist.
  • Dr Michèle Sayag, allergologist

    Dr Michèle Sayag, Allergist.

    Pytanie internauty: czy woda, której używam do mycia dziecka, może pogorszyć stan jego skóry?

     

    Twarda woda pogarsza suchą skórę i może osłabiać barierę skórną, pozwalając alergenom ze środowiska wnikać w skórę i wywoływać wyprysk atopowy u dzieci.

    Dr Michèle Sayag, Allergist.
  • Dr Michèle Sayag, allergologist

    Dr Michèle Sayag, Allergist.

     

    Pytanie internauty: mam skłonności do alergii. Czy moja córka będzie zatem bardziej podatna na rozwój problemów skórnych?

     

    Półpasiec to nie alergia, lecz infekcja wirusowa. Jeśli miewasz jednak skłonności do reakcji alergicznych, Twoja córka jest potencjalnie może borykać się z atopowym zapaleniem skóry.

    Dr Michèle Sayag, Allergist.

Rozumienie charakteru rozwojowego AZS zmieniło się i pozwoliło wskazać dwa kluczowe elementy, które muszą przekonać Pacjenta do konsultacji dermatologicznej.

Scratching

Działaj możliwie najwcześniej

Jaką strategię obrać wobec postępującego atopowego zapalenia skóry? Chodzi o to, by skrócić czas rozwoju i działać jak najszybciej, podczas stadium suchości przedatopowej u noworodków, u których występuje duże ryzyko choroby. Dotyczy to noworodków, których skóra jest bardzo sucha, bardzo jasna, chropowata i których rodzice lub rodzeństwo mają AZS lub inne choroby atopowe.

Ograniczyć rozwój AZS

Interweniując jak najwcześniej i w sposób najbardziej skuteczny, można zapobiegać nawrotom atopowego zapalenia skóry, ponieważ każdy nawrót sprzyja kolejnym. Ważne jest, aby leczyć każdy nawrót w sposób zdecydowany, co pomoże ograniczyć pojawianie się zmian i skrócić czas trwania nasileń atopowego zapalenia skóry.

Leczenie przy nawrocie egzemy atopowej polega przede wszystkim na miejscowym stosowaniu kortykosteroidów (lub dermokortykosteroidów). Przyczyniają się one do zaniku stanów zapalnych oraz szybkiego złagodzenia swędzenia. Często spotykany jest nawrót zmian po nagłym ustaniu leczenia.

Liczba zastosowanych miejscowo kortykosteroidów zależy od leczonej powierzchni oraz wieku pacjenta, liczba tubek użytych w określonym czasie jest ustalana przez lekarza. Unika się stosowania tych leków na twarzy, a u noworodków na pośladkach. W kolejnym etapie, i tylko u dziecka powyżej 1. roku życia, w przypadku nieudanej terapii kortykosteroidami może zostać zastosowany takrolimus. Inne terapie są brane pod uwagę jedynie u dorosłych lub u nastolatków. Diety wykluczające dany składnik są uzasadnione jedynie po medycznym potwierdzeniu istnienia alergii pokarmowej (testy alergologiczne pokarmowe).

Clean clothes

Codzienność z atopowym zapaleniem skóry

Należy przede wszystkim przestrzegać zaleceń lekarza dermatologa oraz pamiętać o kilku poniższych zasadach:

  • Unikaj alergenów mogących doprowadzić do przewlekłej reakcji zapalnej, takich jak roztocza, pyłki, sierść i pióra zwierząt, a także tytoń, który działa drażniąco.
  • Unikaj zbyt wczesnego różnicowania diety u noworodków. Należy przestrzegać zaleceń pediatry lub lekarza rodzinnego.
  • Noś bawełniane ubrania. Unikaj wełny i sztucznych materiałów mogących podrażniać skórę.
  • Uważaj, by podczas prania nie używać zbyt dużo proszku.
  • Nie zapominaj wyprasować prania lub wysuszyć go w suszarce, inaczej ubrania będą zbyt szorstkie do noszenia.
  • Zadbaj, aby temperatura pokojowa w mieszkaniu nie była zbyt wysoka (19–20°C) i nawilżaj regularnie powietrze. Wietrz mieszkanie każdego dnia, latem i zimą.
  • Zadbaj również o odpowiednią wilgotność powietrza w sypialni. Stosuj nawilżacz powietrza albo rozłóż na noc mokry ręcznik w pokoju.
  • Brak ograniczeń dotyczących uprawiania sportu, pamiętaj jednak, że nadmierna potliwość powoduje podrażnienia.

Higiena – atopowe zapalenie skóry a kąpiel

  • Bierz codziennie prysznic przez 5 do 10 minut w wodzie o średniej temperaturze (nie więcej niż 35 stopni, skóra sucha i z AZS nie znosi ciepłej wody).
  • Unikaj musujących kąpieli oraz soli do kąpieli, działają wysuszająco i podrażniająco. Myj ciało za pomocą produktu o wysokiej tolerancji, najlepiej wybierz syndet płynny, tłuste mydło lub stworzony z myślą o skórze z AZS olejek (w celu wzmocnienia bariery skórnej).
  • Zwykłe mydła są niewskazane, ponieważ podrażniają i wysuszają naskórek. 
  • Osusz skórę dokładnie i delikatnie, za pomocą bawełnianego ręcznika - bez gwałtownego pocierania.

Pielęgnacja skóry z AZS

  • Stosuj 1–2 razy dziennie emolient o bardzo wysokiej tolerancji, ułatwiający odbudowę bariery skórnej, dodający skórze elastyczności i delikatności, a jednocześnie zmniejszający nadwrażliwość skórną.
  • Stosuj nawilżający i natłuszczający środek pielęgnujący wielokrotnie w ciągu dnia, w zależności od potrzeby i zaleceń dermatologa. Emolient powinien łagodzić swędzenie i ograniczać reakcję zapalną na całym ciele.

 

Emolient stosowany podczas AZS powinien posiadać w swoim składzie lipidy, najlepiej biomimietyczne – tj. kwasy tłuszczowe, ceramidy (1,3 i 6), cholesterol i fitosfingolizynę. Rezultatem ich działania jest natychmiastowe odżywienie skóry i wzmocnienie jej naturalnej bariery ochronnej poprzez stymulację produkcji lipidów i białek. Co więcej, obecność substancji o działaniu przeciwzapalnym zmniejszy podrażnienie i zredukuje uczucie swędzenia, zmniejszając chęć drapania. Warto zwrócić także uwagę na składniki zapobiegające przyleganiu i namnażaniu gronkowca złocistego. Tak kompleksowe podejście pozwoli w widoczny sposób zredukować uciążliwość objawów AZS, poprawiając komfort życia codziennego.

Kojący żel pod prysznic dla bardzo suchej i atopowej skóry. Łagodzi swędzenie - Atoderm Intensive gel moussant

Codzienny preparat oczyszczający do spłukiwania

Skóra bardzo sucha, atopowa i podrażniona

patent SKIN BARRIER THERAPY™

Atoderm Intensive gel moussant

(137 opinii)

Delikatnie oczyszczający żel, redukujący swędzenie skóry.

Dla kogo?

Dla całej rodziny (z wyłączeniem wcześniaków)

Bioderma Atoderm Intensive baume Top emolient 2024

Codzienna pielęgnacja skóry

Skóra bardzo sucha, atopowa i podrażniona

patent SKIN BARRIER THERAPY™

Atoderm Intensive baume

(325 opinii)

Balsam emolientowy do skóry bardzo suchej, podrażnionej i atopowej. Intensywne nawilżenie i odżywienie. Zmniejszenie swędzenia i trwała odbudowa bariery ochronnej skóry.

Dla kogo?

Dla całej rodziny (z wyłączeniem wcześniaków)

BIODERMA zdjecie produktu, Atoderm Preventive 200ml, odzywczy krem, skora sucha u niemowlat i dzieci

Codzienna pielęgnacja skóry

Skóra sucha i bardzo sucha Skóra bardzo sucha, atopowa i podrażniona

patent SKIN BARRIER THERAPY™

Atoderm Préventive

(21 opinii)

Odżywczy balsam, redukujący uczucie suchości i zapobiegający atopii dla dzieci i niemowląt.

Dla kogo?

Dzieci, Niemowlęta

Atoderm Intensive Gel - Creme

Codzienna pielęgnacja skóry

Skóra bardzo sucha, atopowa i podrażniona

patent SKIN BARRIER THERAPY™

Atoderm Intensive gel-crème

(69 opinii)

Balsam do ciała o intensywnie przeciwświądowym działaniu i ultralekkiej konsystencji

Dla kogo?

Dla całej rodziny (z wyłączeniem wcześniaków)

Pielęgnacja podrażnionej skóry powiek i okolic oczu Atoderm Intensive eye

Codzienna pielęgnacja skóry

Sucha i podrażniona skóra powiek z tendencją do atopii

patent SKIN BARRIER THERAPY™

Atoderm Intensive eye

(19 opinii)

Codzienna pielęgnacja podrażnionej skóry powiek 3w1: łagodzi, regeneruje i usuwa makijaż.

Dla kogo?

Dla całej rodziny (z wyłączeniem wcześniaków)

Spray eliminujący swędzenie skóry Atoderm SOS spray

Pielęgnacja uzupełniająca

Skóra sucha i bardzo sucha Skóra bardzo sucha, atopowa i podrażniona

technologia SKIN RELIEF™

Atoderm SOS spray

(27 opinii)

Spray likwidujący swędzenie skóry, zapewniający natychmiastową ulgę

Dla kogo?

Dla całej rodziny (z wyłączeniem wcześniaków)

Olejek pod prysznic i do kąpieli Atoderm Huile de douche

Codzienny preparat oczyszczający do spłukiwania

Skóra bardzo sucha, atopowa i podrażniona

patent SKIN BARRIER THERAPY™

Atoderm Huile de douche

(679 opinii)

Olejek pod prysznic i do kąpieli. 24-godzinne nawilżenie i natychmiastowy komfort już podczas mycia.

Dla kogo?

Dla całej rodziny (z wyłączeniem wcześniaków)